Nazywano go budzicielem Kaszub. Kim był Florian Ceynowa?

Ten kaszubski działacz społeczny i pisarz został pochowany na cmentarzu w Przysiersku (gm. Bukowiec). Dzisiaj chcielibyśmy przybliżyć Państwu jego postać

Florian Ceynowa urodził się 4 maja 1817 roku we wsi Sławoszyno koło Krokowej w powiecie puckim (woj. pomorskie). Jego ojciec był rolnikiem, a matka gospodynią domową. - Florian był przedostatnim z rodzeństwa, z którego nie wszyscy dożyli wieku dorosłego. Dwaj jego starsi bracia, Józef i Marcin, zostali księżmi. Obaj zmarli młodo. Krótko przed śmiercią drugiego umarł ich ojciec, matka zaś niedługo potem. Wtedy już niemal nic nie łączyło młodego Ceynowy z rodzinną miejscowością – pisze w swoim opracowaniu „Florian Ceynowa (1817-1881) – życie i żniwo” Sławomir Cholcha.

Edukacja, więzienie, medycyna...

W Sławoszynie Florian uczęszczał do szkoły podstawowej. Następnie uczył się w Królewskim Gimnazjum Katolickim w Chojnicach. Już wtedy należał do tajnego kółka filomackiego „Polonia”. Kolejnym krokiem w edukacji były studia na Uniwersytecie Wrocławskim na wydziale medycznym. Jego pierwszą publikacją był referat „O stanie teraźniejszym germanizacji Kaszub”. W 1843 roku opuszcza on Wrocław i przenosi się na uniwersytet w Królewcu. Ważnym momentem w życiu Ceynowy był atak na koszary pruskie w Klonówce k. Starogardu Gdańskiego, gdzie przyszły „budziciel” został dowódcą około stuosobowego oddziału powstańczego. Atak nie został przeprowadzony, a sam Florian trafił do aresztu. Najpierw został skazany na karę śmierci, później wyrok zmieniono na dożywocie, aż wreszcie więźnia objęła amnestia. 11 grudnia 1851 r. na Uniwersytecie im. Fryderyka Wilhelma w Berlinie obronił pracę doktorską z medycyny. Wtedy już miał za sobą pierwsze publikacje „budzicielskie”. - Książeczki i osoba Ceynowy zainteresowały m.in. naukowców z Cesarskiej Akademii Nauk w Petersburgu, z którymi w sierpniu 1850 r. nawiązał kontakt i rozpoczął korespondencję, mieszkając jeszcze w Gdańsku. Ta wymiana myśli zaowocowała dość poważnymi pracami i publikacjami – pisze Sławomir Cholcha.

Ceynowa w Bukowcu

W 1852 roku Florian Ceynowa pojawia się na „naszych” terenach. Jak do tego doszło? Otóż Ceynowa przyjął propozycję Franciszka Czapskiego i został lekarzem w jego dobrach w Bukowcu. Już kilka lat później zakupił w Bukowcu 20-hektarowe gospodarstwo. Prowadził także aptekę. Co warte podkreślenia nie porzucił on swojej kaszubskiej pasji. Florian Ceynowa zmarł na zawał serca 26 marca 1881 roku w Bukowcu . Miał 64 lata. Pochowany został w niedalekim Przysiersku, gdzie już dwa lata wcześniej wykupił sobie grób.

Wzrost zainteresowania

Po śmierci wzrosło zainteresowanie Ceynową. Badacze kultury kaszubskiej zaczęli poświęcać mu coraz więcej czasu. W efekcie powstały liczne publikacje na temat życia i twórczości Floriana Ceynowy. Tak na wstępie swojej książki „Życie i dzieła Floriana Ceynowy (1817-1881)” wydanej w 2012 roku, pisze Józef Borzyszkowski: „Florian Ceynowa, choć nie był pierwszym, który podjął sprawę języka i tożsamości Kaszubów, jak też nie on pierwszy pisał po kaszubsku, to jednak do niego przypisane jest pierwszeństwo na drodze tworzenia kaszubskiego języka literackiego jako środka społecznej komunikacji, także w sferze nauki”. W innym fragmencie pisze: „Należy również podkreślić, że nawet jego najbardziej radykalni w opiniach krytycy nie odmawiali mu patriotyzmu polskiego i kaszubskiego, jak i przeróżnych zasług, zwłaszcza na polu badań kaszuboznawczych”.

Materiał został sporządzony na podstawie opracowania Sławomira Cholchi pt. „Florian Ceynowa (1817-1881) – życie i żniwo” oraz książki Józefa Borzyszkowskiego pt. „Życie i dzieła Floriana Ceynowy (1817-1881)”.

Zdjęcie: Florian Ceynowa – fotografia wykonana w Królewcu (prawdopodobnie w 1846 roku), znajdująca się w zbiorach Muzeum Ziemi Kociewskiej