Gmina Pruszcz na kartach historii. Jak było dawniej?

22 lutego odbyła się uroczysta sesja Rady Miejskiej w Pruszczu. Była to także znakomita okazja do przybliżenia historii gminy

Sesja miała podniosły charakter, ponieważ w związku z nadaniem statusu miasta zarówno przewodniczącemu Rady Miejskiej w Pruszczu jak i burmistrzowi Pruszcza wręczono insygnia. Były też okolicznościowe przemówienia, prezenty, gratulacje i podziękowania.

Topolno, Grabowo, Rudki, Serock

Na uroczystość przybyli też włodarze z terenu powiatu świeckiego, sołtysi, przedstawiciele służb mundurowych, prezydent Bydgoszczy. Tego typu spotkanie było także znakomitą okazją do przedstawienia historii gminy Pruszcz. Specjalną prelekcję wygłosiła dyrektor Gminnej Biblioteki Publicznej w Pruszczu Aleksandra Rosińska-Burek. Sięgając w dzieje gminy najwięcej dokumentów pochodzi dopiero od XI wieku. W wiekach wcześniejszych pojawiają się w źródłach przede wszystkim cztery wsie nieleżące terytorialnie do obecnej gminy Pruszcz: Topolno, Grabowo, Rudki i Serock. Późniejsze znaleziska świadczą o tym, że w miejscowościach tych wiele wieków przed naszą erą znajdowały się osady. Pomiędzy I a IV w. n.e. przez te ziemie przebiegał szlak bursztynowy.

Burzliwe losy

- W średniowieczu wsie gminy Pruszcz wchodziły w skład Pomorza Gdańskiego i należały do kasztelanii świeckiej – mówiła podczas prelekcji Aleksandra Rosińska-Burek. - W latach 1308-1309 nowym właścicielem Pomorza Gdańskiego, a zarazem ziemi świeckiej, został Zakon Krzyżacki, który utworzył w Świeciu komturstwo. Po 13-letniej wojnie z Zakonem Krzyżackim (1454-1466) ziemie te powróciły do naszej Ojczyzny. Po pierwszym rozbiorze Polski w 1772 r. ziemia świecka dostała się pod panowanie pruskie. W 1818 r. utworzony został powiat z siedzibą w Świeciu. W 1889 r. okoliczne miejscowości znalazły się w posiadaniu Pruskiej Komisji Kolonizacyjnej, która rozparcelowała te ziemie wśród Niemców.

Dwudziestolecie międzywojenne

Ważnym elementem nie tylko w historii Pruszcza, ale też całej Polski jest okres dwudziestolecia międzywojennego. W tym okresie w Pruszczu powstało kółko rolnicze, w 1932 roku założono Towarzystwo Wzajemnej Pomocy przy Pożarze, powstała także polska spółdzielnia rolniczo-handlowa, Kasa Stefczyka, Koło Producentów i Hodowców Trzody Chlewnej. Na terenie gminy zaczęły rozwijać się Koła Gospodyń Wiejskich. Działała także biblioteka. Powstały również organizacje społeczne.

Wiara katolicka

Jak podkreśliła Aleksandra Rosińska-Burek polskość utożsamiana była z wiarą katolicką, dlatego też ważną funkcję pełniły parafie. - Obecnie mamy cztery parafie tj. Topolno, Niewieścin, Serock i Pruszcz. Parafia rzymsko-katolicka w Pruszczu utworzona została w 1929 roku, wcześniej do Pruszcza przyjeżdżali ojcowie werbiści z Górnej Grupy, a msze odprawiane były w miejscowej szkole.

Trudny okres okupacji

Jeżeli chodzi o II wojnę światową to pierwsze walki na terenie gminy odbyły się 2 września 1939 roku w okolicach Serocka. Zginęło wtedy 145 polskich żołnierzy. Natomiast na polach wiosek Nieciszewo, Brzeźno i Łowin zginęło kilkunastu polskich ułanów. Na terenie gminy nie ma praktycznie miejscowości w której nie doszłoby do walk, rozstrzeliwań, mordów oraz pojmań. Masowe egzekucje prowadzone były m.in. w Luszkowie, Luszkówku, Niewieścinie i Topolnie. Tymczasowe obozy jenieckie zlokalizowane były w Topolnie, Zbrachlinie i Luszkówku. Ucierpiały także budynki. Całkowicie zniszczona została szkoła w Zbrachlinie.

Zaangażowanie mieszkańców

Po wojnie gospodarka zaczęła się stopniowo odbudowywać. - W latach 70-tych gmina Pruszcz była jedną z najsilniej rozwiniętych gmin powiatu świeckiego obok Świecia i Nowego – opowiadała na sesji dyrektor GBP w Pruszczu. - Przez Pruszcz przebiegała linia kolejowa o dużym znaczeniu lokalnym, z czasem również ponadlokalnym. Mieszkańcy zaangażowali się w Niezależny Samodzielny Związek Zawodowy Rolników Indywidualnych „Solidarność”. Członkowie brali udział w protestach w tym zapamiętanych jako bydgoski marzec. Wydawali gazetkę informacyjną „Hermes – wieści gminne”. W 1989 roku odbyły się pierwsze po wojnie częściowo wolne wybory. Był to symboliczny początek nowego państwa – III Rzeczypospolitej Polskiej. Pierwsze demokratyczne wybory odbyły się w 1990 roku. Obecnie gmina Pruszcz składa się z 20 sołectw skupiających mieszkańców 26 miejscowości – dodała.

fot. archiwum