Gruczno było jedną z największych wsi Pomorza. Poznaj historię miejscowości

Dzisiaj miejscowość słynie głównie z „Festiwalu Smaku”. Postanowiliśmy zajrzeć w karty historii i przedstawić Państwu dawne dzieje tego malowniczego miejsca

Jak podaje Jarosław Ellwart w swoim przewodniku „Kociewie i Bory Tucholskie” wydanym w 2009 roku Gruczno uchodzi za najdalej na południe położoną wieś Kociewia. Oddalone jest od Świecia o 9 km na południe i to właśnie administracyjnie podlega pod gminę Świecie. - Wieś ta posiada małomiasteczkową zabudowę z jednopiętrowymi budynkami z początków XX wieku – pisze Jarosław Ellwart. - Podobno pierwotna nazwa osady brzmiała Gródeczno i związana była z istnieniem niewielkiego drewnianego zamku na skraju wysoczyzny nadwiślańskiej i Świeckich Żuraw. W roku 1290 wieś została podarowana przez ostatniego księcia pomorskiego Mściwoja II arcybiskupom gnieźnieńskim. Tutejsza parafia św. Jana Chrzciciela należy do najstarszych na Pomorzu, a pierwszy kościół powstał jeszcze w XIII wieku. Gruczno, przekazane przez arcybiskupów gnieźnieńskim wikariuszom przy katedrze w Gnieźnie do połowy XVII wieku było jedną z największych wsi Pomorza – dodaje autor przewodnika.

Kościół z II poł. XIX wieku

Lata świetności Gruczna minęły wraz ze spaleniem miejscowości przez Szwedów i wymordowaniu ludności. Istniejący obecnie kościół pochodzi z lat 1873-1876. Jest to świątynia posiadająca sześcioboczną wieżę i ciekawe witraże. Neogotycki kościół powstał w miejscu poprzedniego z 1583 roku. Warto wspomnieć, że w miejscowości istniał także kościół ewangelicki, który został uszkodzony w 1945 roku i następnie rozebrany w latach 50-tych. Pozostałością po ewangelikach zamieszkujących te tereny jest także cmentarz ewangelicki, który ujęty jest wojewódzkiej ewidencji zabytków.

Góra św. Jana

Nieopodal kościoła pod wezwaniem Jana Chrzciciela znajduje się XI-wieczne grodzisko Góra świętego Jana. - Leżało ono na trasie jednego z najstarszych pomorskich szlaków handlowych, którego północny odcinek w 1198 r. nosił nazwę „via mercatorum” - podaje Kujawsko-Pomorska Organizacja Turystyczna. - Badania archeologiczne przeprowadzone przez muzeum w Grudziądzu ujawniły, że gród składał się z części grodowej i cmentarzyska. Na jego terenie znaleziono dużo biżuterii, w tym około cztery i pół tysiąca paciorków; osadę zamieszkiwało średnio 57 osób.

Zabytkowy młyn

Ciekawym obiektem znajdującym się w Grucznie jest zabytkowy szachulcowy młyn. Data na froncie budynku wskazuje, że został on wybudowany w 1888 roku. Lokalna Organizacja Turystyczna Kociewie na swojej stronie internetowej podaje następujące informacje: „W głębokiej dolinie Młyńskiej Strugi, powyżej zabudowań Gruczna znajduje się osada Stary Młyn. Budynek o ścianach z pruskiego muru to rzeczywiście stary młyn, zbudowany w 1888 r. przez Niemca, Hermana Pauly’ego. Do 1949 r. urządzenia napędzała w nim woda. Potem turbinę zastąpił silnik elektryczny. Młyn działał aż do 1998 r. Dzisiaj mieści się tutaj siedziba Towarzystwa Przyjaciół Dolnej Wisły.” Towarzystwo powstało w 1997 roku. Obecnie liczy ponad 60 członków. Za cele TPDW stawia sobie m.in. promowanie walorów przyrodniczych, historycznych i kulturowych Doliny Dolnej Wisły, promowanie idei zrównoważonego rozwoju, ochronę różnorodności biologicznej, krajobrazowej oraz kulturowej Doliny Dolnej Wisły, inspirowanie, wspieranie i uzupełnianie działań administracji rządowej i samorządowej na tym terenie w zakresie ochrony przyrody i środowiska oraz dóbr kultury, a także wzmacnianie tożsamości lokalnej i regionalnej.

Gruczno słynie przede wszystkim z „Festiwalu Smaku”. To właśnie przy zabytkowym młynie odbywa się to znane wydarzenie na które przyjeżdżają ludzie z całej Polski. Uczestnicy mogą posmakować m.in. lokalnych wyrobów. Imprezie towarzyszą pokazy rękodzieła oraz różnego rodzaju warsztaty, konkursy i liczne stoiska.

Walory przyrodnicze

Jeżeli mówimy o Grucznie to warto także wspomnieć o rezerwacie Ostnicowe Parowy Gruczna. Zbocza możemy podziwiać z drogi Topolno-Gruczno. Rezerwat posiada charakter nieregularnego pasa dochodzącego w najszerszym miejscu do 230 metrów. Długość mierzona w linii prostej wynosi 1,64 km. Jak podaje Zespół Parków Krajobrazowych „Nad Dolną Wisłą” rezerwat ten jako jedyny ze wszystkich rezerwatów położonych nad dolną Wisłą posiada otulinę o łącznej powierzchni 9,56 ha. Otulina ma zabezpieczyć rezerwat przed zagrożeniami zewnętrznymi wynikającymi z działalności człowieka i ma być użytkowana w formie łąki lub pastwiska, w przypadku działek budowlanych obejmować teren biologicznie czynny.