Od Michala do Kończyc – pałace i dwory w powiecie świeckim cz. 3

Zapraszamy na ostatnią część naszego cyklu o pałacach i dworach w powiecie świeckim. Dzisiaj prezentujemy obiekty z gmin Dragacz, Warlubie i Nowe

Zaczynamy od bardzo dobrze znanego obiektu w regionie, a mianowicie od „Białej Karczmy” w Michalu (gm. Dragacz). XX-wieczny dwór leży nieopodal Wisły i jest widoczny z  tarasu widokowego w obrębie grudziądzkich spichrzy. W okresie międzywojennym to tutaj odbywały się zabawy dla mieszkańców Grudziądza. Korzystali z tego miejsca ludzie bardziej zamożni, posiadający władzę. Co ciekawe w pobliskim ogrodzie znajdowało się mini zoo. Wojna i lata powojenne to czasy w których dokonano wielu zniszczeń w budynkach. Przez jakiś czas obiekty służyły m.in. jako magazyny. Później obiekt został wyremontowany i otworzono tam restaurację.

Od ruin do hotelu

Kolejnym znanym obiektem jest pałac w Rulewie (gm. Warlubie) z XIX wieku. Wzniesiony został przez Rudolfa Gustava Theodora Maerckera na fundamentach dworu Pawłowskich. Budynek był wielokrotnie przebudowywany i remontowany m.in. w latach 1924, 1970, a także w ostatnich. Od 2011 w pałacu działa hotel o nazwie Hanza. Na stronie internetowej hotelu czytamy: „Na przełomie XVIII i XIX wieku w miejscu dzisiejszego pałacu stał dwór należący do rodziny Pawłowskich, z którego po pożarze pozostały jedynie zgliszcza. W 1829 roku posiadłość nabył Gustaw Theodor Maercker, który na fundamentach zrujnowanego dworu rozpoczął wkrótce budowę istniejącego do dziś, murowanego z cegły klasycystycznego pałacu. Nowy właściciel kontynuował jednocześnie prace nad otaczającym pałac parkiem krajobrazowym o cechach romantyzmu, założonym przez rodzinę Pawłowskich na początku XIX w. Do dziś można w nim podziwiać liczne okazy starodrzewu, wśród których są platan argentyński, buk czerwony, choina kanadyjska, robinie akacjowe i dąb szypułkowy, a także jesiony, wiązy i klony. Zawieruchy dziejowe przetrwały również trzy stawy połączone ze sobą kanałami, nad którymi przerzucono stylowe mostki, grota z koralowca oraz wzgórze widokowe”. Kilka kilometrów dalej napotkamy dwór w Bąkowie. W zespole dworskim z 2 poł. XIX w. obecnie funkcjonuje dom dziecka. Jarosław Ellwart w książce „Kociewie i Bory Tucholskie” pisze: „W 1840 roku dobra nabyła rodzina Gerlichów, którzy gospodarowali tu do 1945 roku. Carl Gerlich w połowie XIX wieku w miejscu starego dworku wybudował okazały dwór w stylu eklektycznym. W latach 30. XX wieku majątek ze względu na wielkość został poddany częściowej parcelacji”. Z tego samego okresu pochodzi pałac w Płochocinie. Jak czytamy na stronie internetowej „Katalog polskich zamków, pałaców i dworów” w majątku była gorzelnia, młyn wodny i tartak w Borowym Młynie. Po 1920 roku dobra przejął Skarb Państwa, a zarządcą został Józef Czajkowski. Warto podkreślić, że w tym okresie areał gruntów liczył ponad 600 hektarów, była gorzelnia, suszarnia płatków ziemniaczanych, obora zarodowa bydła, a także hodowla koni półkrwii szlachetnej. Obecnie w obiekcie znajdują się mieszkania.

Jakie obiekty w gminie Nowe?

Ostatnią gminą w naszym cyklu jest Nowe. W Bochlinie znajdziemy późnoklasycystyczny piętrowy dwór z parterową oficyną nakrytą dwuspadowym dachem. W Milewie też jest dwór. Wybudowany został w  1 poł. XIX stulecia. Przez wielokrotne przebudowy zatarły się cechy stylowe. Wokół dworu roztacza się park o powierzchni 2,88 ha. Założenia dworsko-pałacowe znajdują się również w sąsiedniej wiosce o podobnej nazwie – Milewku. Jeszcze w 1815 roku ówczesny właściciel – Tuchołka – postawił na niewielkim wzniesieniu piętrowy dwór, przed którym mieścił się staw. Następnie wedle projektu George Larassa powstał 6-hektarowy park. Stanowił on otoczenie dla dworu, wozowni, stajni i kuźni. Obecnie jest to własność prywatna. Natomiast w Kończycach w 1859 roku miejscowy przemysłowiec Gustaw Schiffert założył 7-hektarowy park z fontanną i bogatym drzewostanem. Powstał także pałac. W latach 1902-1943 mieszkał tu znany ziemianin i działacz patriotyczny Stanisław Wojnowski. Po wojnie był tu PGR. Pałac zachował się w stanie mieszkalnym, po dawnym założeniu parkowym pozostała jedynie część drzewostanu.

fot. pałac w Michalu (autor: Urząd Gminy w Dragaczu)