Jania Góra na kartach historii. Powstała wyjątkowa publikacja

Opis historii od zamierzchłych czasów do współczesności, archiwalne fotografie i dokumenty, wspomnienia mieszkańców i nie tylko – to wszystko możemy znaleźć w niedawno wydanej publikacji na temat Janiej Góry w gminie Świekatowo

Mowa o Biuletynie Informacyjnym Gminy Świekatowo. Jest to kwartalnik wydawany przez Towarzystwo Rozwoju Gminy Świekatowo. Niedawno ukazał się 77 numer. Jest to wydanie specjalne i w całości poświęcone historii Janiej Góry. Na prawie 70 stronach ukazane zostały dzieje miejscowości. Całość opatrzona jest unikatowymi fotografiami przedstawiającymi życie codzienne mieszkańców.

Będzie kontynuacja

- Publikacja miała powstać na 200-lecie istnienia Janiej Góry - mówi Danuta Megger, zastępca prezesa Towarzystwa Rozwoju Gminy Świekatowo, która jest w głównej mierze autorem publikacji. - Jak się okazuje Rudzianek i Dubielno, które są częściami wsi Jania Góa istniały już dużo wcześniej. Nie ma jednoznacznej daty, kiedy tak naprawdę wieś powstała. Motywacją do powstania publikacji była książka „Dzieje Świekatowa i okolic” pod redakcją Włodzimierza Jastrzębskiego. Nasza publikacja jest kontynuacją tej książki, gdzie dodatkowo pojawią się archiwalne fotografie oraz dokumenty. Zbieranie materiałów trwało około pół roku. Kiedy przychodziłam do danej rodziny po materiały nagle zaczynały wracać wspomnienia i takie spotkania trwały nawet po dwie godziny. Mogę już teraz powiedzieć, że publikacja będzie miała swoją kontynuację w następnym numerze biuletynu. Będzie to historia Czesława Wojtackiego, który był kierownikiem tutejszej szkoły. Naprawdę cieszył fakt, kiedy to dana rodzina wspominała dawne czasy, a później na potwierdzenie tych informacji znajdowałam archiwalne fotografie oraz dokumenty. Aby zebrać materiały chodziłam od domu do domu. Wtedy też rodziny wyciągały swoje archiwalne fotografie. Zdjęcia z uroczystości, przy rowerach, koniach, pierwszych samochodach naprawdę robiły wrażenie. Mam nadzieję, że moja praca, podkreślam nie jako historyka, spodoba się mieszkańcom – dodaje Danuta Megger

Dzieje miejscowości

Jak zaznaczają autorzy publikacji integralnymi częściami wioski są Rudzianek i Dubielno. Pierwsze wzmianki o Rudzianku datują się na XVI wiek, natomiast o Dubielnie na XVII wiek. Sama Jania Góra w 1822 roku wspomniana jest jako nowa kolonia (Colonia Johannisberg), założona na obszarze majątku rycerskiego Łowinek. Ten rok można uznać za powstanie wioski. Dane statystyczne podają, że w 1864 roku miejscowość liczyła 533 mieszkańców, wśród których było 278 ewangelików (52 proc.). W okresie zaboru pruskiego Jania Góra nazywała się Johannisberg (podobnie jak w latach okupacji niemieckiej). Świekatowo powróciło do Macierzy 19 stycznia 1920 roku. Zgodnie z reformą, która została wprowadzona w życie w 1935 roku Jania Góa została włączona do gminy zbiorowej Świekatowo. W 1921 roku w Janiej Górze mieszkało ogółem 697 osób, w tym 577 Polaków i 120 Niemców. Głównie w czasach II Rzeczypospolitej mieszkańcy tej miejscowości zajmowali się pracą na roli. Warto podkreślić, że w tym czasie działały w omawianej wsi organizacje patriotyczne jak np. filia Towarzystwa Powstańców i Wojaków. II wojna światowa to trudny czas dla lokalnej społeczności. Mieszkańcy gminy Świekatowo byli mordowani, wywożeni do obozów pracy, przesiedlani, pozbawiani własności. 31 stycznia 1945 roku pierwsze oddziały radzieckie weszły do Świekatowa, a wojsko niemieckie bez większego oporu opuściły wieś.

Upragniona elektryfikacja

Lata Polski Ludowej w biuletynie opisane są bardzo szczegółowo. Czytamy między innymi: - Powstanie władz lokalnych rozpoczęło zorganizowany proces odbudowy gminy ze zniszczeń oraz zabezpieczało, w miarę przysługujących im kompetencji, rozwój produkcji rolnej. W gromadzie Jania Góra powstała Gminna Spółdzielnia Samopomoc Chłopska. Likwidacja skutków wojny dotyczyła również nazewnictwa niemieckiego. Do końca 1945 r. z terenu gminy w większości usunięte zostały napisy w języku niemieckim. Przystąpiono także do reaktywowania organizacji społecznych i związków zawodowych istniejących w okresie międzywojennym. W gromadzie Jania Góra powstał Związek Samopomocy Chłopskiej […]. Na zmianę warunków życia ludności Świekatowa i okolicznych wsi wpłynęła elektryfikacja gospodarstw domowych. Jej problem od 1949 r. poruszany był wielokrotnie, jednak zawsze rzeczywistość odbiegała od deklaracji. Dopiero w 1958 r. zelektryfikowano wieś Świekatowo, rok później Zalesie Królewskie, w 1960 r. Małe Łąkie, a jesienią 1961 r. Janią Górę. Upowszechnienie elektryczności pozwoliło ludności na korzystanie nie tylko z oświetlenia, ale radia i telewizji i innych urządzeń elektrycznych. Wszyscy cieszyli się z mediów, ale do gospodarstw trafiły również inne urządzenia jak: lodówki, pralki, dojarki itp. Urządzenie mechaniczne zastąpiły silniki elektryczne i od tej pory kieraty, napędzające młockarnie czy sieczkarnie zaczęły przechodzić do historii.

Rola sołtysów

Autorzy publikacji podkreślają jak ważną rolę w funkcjonowaniu miejscowości odgrywali sołtysi. Pierwszym sołtysem o którym dostępne są informacje jest Antoni Ziętak (od 1935 r.). Później funkcję tę pełnili Jan Tomasik, Franciszek Jaszkowski, Alojzy Rytlewski, Władysław Szreder, Zenon Greca. Od grudnia 2006 roku sołtysem jest Lidia Nitka. - Lidzia Nitka jest sołtysem z powołania – zauważają autorzy. - Czuwa nad wszystkimi sprawami poleconymi jej przez Gminę. Potrafi połączyć obowiązki rodzinne z pełnioną funkcją. Dba o dobro każdego mieszkańca i nie ma sprawy, której Lidzia by nie załatwiła. Można powierzyć jej każde zadanie. Potrafi rozwiązywać trudne sprawy sołectwa i nigdy nikomu nie odmówiła pomocy – dodają.

Jeszcze więcej informacji

Oprócz tego w publikacji możemy przeczytać także o życiu kulturalnym w Janiej Górze, Kole Gospodyń Wiejskich, poznać losy nieistniejącej już szkoły, dowiedzieć się jaką rolę w życiu mieszkańców pełnił Kościół, a także zaczerpnąć informacji na temat Wioski Chlebowej. Publikacja w cenie 15 zł jest dostępna w Gminnej Bibliotece Publicznej w Świekatowie.

fot. 18 kwietnia 1938 roku, uroczystość 15-lecia istnienia Związku Powstańców i Wojaków w Janiej Górze